Jaren wachten voor euthanasie duurt te lang voor depressieve Marcel

Euthanasie bij psychisch lijden is nog niet goed geregeld in Nederland. Mensen die het niet meer zien zitten, moeten twee jaar op een wachtlijst staan voor zij überhaupt weten of ze in aanmerking komen voor euthanasie. GroenLinks kaart dit probleem dinsdag aan in de Tweede Kamer.

Marcel Steentjes (46) kon het bijna niet geloven toen hij zich aanmeldde bij het Expertisecentrum Euthanasie en hem werd verteld over de gigantische wachtlijst. "Twee jaar is niet te overzien als je soms het volgende uur maar amper aankunt", vertelt hij aan Hart van Nederland. "En dan is het nog maar de vraag of het uiteindelijk wordt toegekend. Dat is nog het zwaarste, de onzekerheid." Negen van de tien verzoeken worden uiteindelijk afgewezen.

Naar eigen zeggen is Marcel "helemaal op". "Ik zie door mijn pijn en depressie het leven niet meer zitten en ik zie geen toekomst meer voor me", zegt hij droevig. Zijn dagen bestaan nu voornamelijk uit op bed liggen en afleiding zoeken in films en series.

Pestverleden

Marcel omschrijft zichzelf als een heel gevoelig persoon. De eerste jaren van zijn leven verlopen rustig. Hij komt uit een warm gezin en krijgt genoeg liefde van zijn ouders. In de derde klas van de lagere school gaat het mis. Marcel wordt heftig gepest en dit houdt zijn hele lagere en middelbare schooltijd aan.

Hij denkt zelf dat dit de belangrijkste reden is voor het ontstaan van zijn zware psychische problemen. "Overtuigingen die door het pesten in mijn jeugd zijn ontstaan, zoals “ik ben niks waard“, “ik mag er niet zijn” en “ik ben niet goed genoeg”, zitten diep van binnen vast en draag ik mijn hele leven al mee", legt Marcel uit. Op school vindt hij geen luisterend oor, dus kropt Marcel alles op. Het resulteert in een waslijst aan diagnoses, waaronder een zware depressie, een persoonlijkheidsstoornis, angststoornis en ernstige slapeloosheid. Ook heeft Marcel veel lichamelijke problemen.

Humane manier

Achttien jaar lang heeft Marcel therapie na therapie doorlopen, maar het heeft allemaal weinig geholpen. Meer therapie kan hij eigenlijk niet aan, denkt ook zijn behandelaar bij de GGZ. Marcel ziet nog maar één oplossing: hij wil dood, maar wel op een humane manier, omringd door zijn geliefden. Hij is bang dat de lange wachttijd ervoor gaat zorgen dat hij het niet meer trek en "een andere manier moet vinden om een eind aan zijn lijden te maken". Marcel vreest dat anderen wachtende patiënten ook het heft in eigen hand zullen nemen. Marcels ouders en vriendin hebben het moeilijk met zijn keuze, "maar zij zien vooral het lijden en hopen dat ik de rust en vrede vindt die ik zoek", vertelt hij hierover. "Mijn vriendin geeft aan dat ze er heel veel verdriet van zal hebben, maar dat ze het lijden ook niet meer aan kan zien." Marcel vindt het moeilijk om zijn geliefden verdriet te doen en denkt dat het hen ook zal helpen als zijn dood gepland en pijnloos verloopt.

Psychiaters worstelen met euthanasie

Psychiater Sisco van Veen deed onderzoek naar de lange wachtlijst voor patiënten met psychisch lijden bij het Expertisecentrum Euthanasie. Iemand met een doodswens kan in principe ook bij zijn of haar eigen psychiater terecht, maar de bereidheid onder psychiaters om een euthanasietraject te begeleiden neemt af, concludeert hij. Daardoor komen steeds meer patiënten terecht bij het Expertisecentrum, die de grote vraag niet aankan.

"Het is niet zo dat psychiaters geen euthanasie willen uitvoeren", legt van Veen uit. "Het lijden van deze patiëntengroep zien we dagelijks. Maar het is in de psychiatrie heel moeilijk om te bepalen wanneer je stopt met hoop houden en proberen iemand beter te maken. Daar worstelen we als beroepsgroep heel erg mee. Veel psychiaters zijn dan ook terughoudend met uitvoeren van euthanasie."

Aanmelden uit wanhoop

Volgens het Expertisecentrum zelf begint het probleem bij de overbelaste GGZ, waar de wachtlijsten ook sky high zijn. "We zien dat mensen zich uit pure wanhoop bij ons melden. Misschien is dat niet eens nodig", laat een woordvoerster weten. Hierdoor wordt de wachtlijst van het Expertisecentrum langer en langer.

GroenLinks diende voor de tweede keer een ademdement in om de wachtlijst voor psychisch zieke mensen die euthanasie willen te verkleinen. De partij wil dat er 750.000 euro naar het Expertisecentrum Euthanasie gaat. Dinsdag moet blijken of dit voorstel genoeg steun krijgt. Marcel hoopt dat de politiek het onderwerp eens serieus gaat nemen "en dat ze in gaan zien hoeveel mensen er in dergelijke situaties zitten", besluit hij.

Praten over zelfmoordgedachten kan anoniem: chat via www.113.nl, bel 113 of bel gratis 0800-0113