Westerbork-opera na 75 jaar opnieuw uitgevoerd

HOOGHALEN/AMSTERDAM (ANP) - Een voorstelling die in 1944 in doorgangskamp Westerbork werd gemaakt èn opgevoerd door gevangenen, wordt vanaf vrijdag een aantal malen opnieuw op de planken gebracht: in Herinneringscentrum Kamp Westerbork (Hooghalen) en in Amsterdam.

Het gaat om Ludmilla , een Duitstalige operapersiflage waarin wordt gehint op het lot dat de gevangen te wachten stond en die als ondertitel Lijken aan de lopende band had. Het was een productie van de toenmalige Gruppe Bühne, een revue- en cabaretgezelschap van gevangenen onder leiding van de destijds erg bekende entertainer en regisseur Max Ehrlich.

De pianomuziek en het libretto van respectievelijk Erich Ziegler en Willy Rosen, in hun tijd ook fameuze artiesten, werden enkele jaren geleden teruggevonden in de nalatenschap van pianiste en schrijfster Ida Simons. Zij zat eveneens in Westerbork, waar ze als concertpianiste optrad. Pianist Marcel Worms, regisseur Eva Buchmann en dramaturg Ben Hurkmans besloten Ludmilla te laten herleven.

Bijgewoond door kampcommandant

In Westerbork, waar Joden verbleven voordat ze op transport gingen naar het oosten, had in 1943 en 1944 een aantal 'bonte avonden' plaats, altijd verplicht in het Duits. Deze evenementen werden mede gemaakt door artiesten van Duitse afkomst, die naar Nederland waren gevlucht, zoals Rosen en Ehrlich. Voor de oorlog werkten ze ook al samen in het destijds bekende Theater der Prominenten, een ensemble waarin vooral Duits-Joodse artiesten zaten, maar waaraan bijvoorbeeld ook latere Nederlandse sterren als Wim Sonneveld en Conny Stuart deelnamen.

De uitvoeringen in Westerbork werden altijd bijgewoond door de kampcommandant, SS-Obersturmführer Albert Gemmeker, die zich er kostelijk mee vermaakte. Altijd waren het min of meer 'gewone' revue's. De 'opera' was een uitzondering en de avond waarop Ludmilla werd gebracht, was meteen de laatste.

Biografie

De operapersiflage, destijds het tweede deel van de voorstelling Total Verrückt, is vrijdag en zaterdag te zien in de Uilenburgersjoel Amsterdam en volgende week tien keer in het herinneringscentrum, in de aanbouw aan het huis waar Gemmeker woonde.

Over diezelfde Gemmeker verschijnt deze week een uitgebreide biografie, van de hand van Ad van Liempt.