Een mummie als museumstuk, kan dat nog wel?

Omdat het vrijdag een eeuw geleden is dat in Egypte een traptrede werd ontdekt die later leidde naar het graf van farao Toetanchamon, presenteert het Rijksmuseum van Oudheden (RMO) in Leiden een maand lang activiteiten die met de sensationele vondst te maken hebben.

Daaronder is op 28 november een discussie tussen allerlei wetenschappers over het omgaan met archeologische menselijke resten. Het gesprek hierover leeft op nu musea in brede zin druk bezig zijn met veranderend collectie- en tentoonstellingsbeleid.

Een van de vragen: moeten musea, zoals het RMO met Egyptische mummies in de collectie, die resten nog wel tentoonstellen en zo ja, hoe dan? Zeker niet naakt, besloot het RMO in 2016. Toen werd het zeer goed gebleven lichaam van een jongetje, dat vroeg in de 19e eeuw al van de mummiewindselen was ontdaan en bloot werd geëxposeerd, van zaal gehaald. Het kijken ernaar leek toch wat op voyeurisme, aldus Daniel Soliman, conservator van de afdeling Egypte en Nubië.

Het verhaal

Het museum vindt dat mummies kunnen worden geëxposeerd, mits ze nog in de windselen zitten. Het zijn mensen en ze gaven nooit toestemming om in volle glorie te worden geshowd aan iedereen die maar een kaartje koopt. De mummies vertellen echter wel het verhaal van de mummificatie en het belang daarvan in het oude Egypte. Tegelijk moeten ze niet alleen maar als mummies en dus als dingen worden gepresenteerd, maar zo veel mogelijk als mensen wier lichaam door mummificatie werd behouden.

Volgens internationale museumcodes kunnen menselijke resten worden getoond, maar met respect voor de cultuur waarin die mensen leefden en de overtuigingen die ze hebben gehad. Maar dat is voor velerlei uitleg vatbaar, aldus Soliman. Ook onderzoek aan de lichamen is punt van discussie. Er kan ontzettend veel uit worden geleerd, maar wederom is er nooit toestemming voor gegeven door de eigenaren.

Boek en bal

Tijdens de Toetanchamon-maand wordt ook het boek Op het spoor van de grafrovers van Toetanchamon gepresenteerd. Martin Hense en Jolanda Bos schreven dit boek met als ondertitel Cold case KV62. Aan de hand van onder meer opgravingsverslagen reconstrueerde Hense hoe de grafroven in de oudheid hebben plaatsgehad. Verder is er onder meer een lezing over de garderobe van Toetanchamon.

Het hele evenement begint vrijdagavond met een feest in Egyptische sfeer. Daarna wisselen lezingen, rondleidingen, games en workshops elkaar af. De Leidse faculteiten Archeologie en Geesteswetenschappen en het Nederlands Instituut voor het Nabije Oosten (NINO) zijn onder de medewerkenden.

ANP