'Kans op claims na excuses slavernijverleden vrijwel nihil'

De kans dat Amsterdam financieel aansprakelijk kan worden gesteld na het maken van excuses over het slavernijverleden is "bijna nihil". Dat zegt Wouter Veraart, hoogleraar rechtsfilosofie aan de Vrije Universiteit (VU) in Amsterdam.

"Dat komt omdat het onrecht al lang geleden heeft plaatsgevonden. Juridisch kun je niet meer aantonen dat een individu op dit moment concrete schade lijdt als een direct gevolg van het verleden van zijn voorouders." De hoogleraar weet dat vergelijkbare rechtszaken elders in de wereld niet tot een succes hebben geleid.

De Amsterdamse burgemeester Femke Halsema kwam donderdag tijdens de nationale herdenking van de afschaffing van de slavernij met de langverwachte excuses. Volgens Veraart zijn excuses een formele manier om te erkennen dat er onrecht heeft plaatsgevonden in het verleden. "Dat heeft veel meer status dan een spijtbetuiging of het tonen van berouw, wat vooral een manier is om empathie te tonen. Je laat dan zien dat je het leed wel voelt, maar geeft er geen formele erkenning aan."

Wijziging officiële zelfbeeld

Het maken van excuses geeft volgens de hoogleraar ook aan dat er de intentie is om voortaan op een andere manier met de eigen geschiedenis om te gaan. "Er wijzigt iets in het officiële zelfbeeld, waardoor je het onrecht uit het koloniale verleden niet meer bagatelliseert en er meer bij stilstaat."

Manieren om aan de excuses meer betekenis te geven zijn volgens Veraart bijvoorbeeld kijken naar wat het onderwijs kan doen, mogelijke compensatie of het op een andere manier behandelen van discriminatie en racisme. "Door iets te verbinden aan excuses, neemt de waarde ervan nog toe."

Eerste stad met excuses

Nu Amsterdam als eerste stad in Nederland excuses heeft aangeboden voor het slavernijverleden en onder meer Utrecht, Rotterdam en Den Haag dit overwegen, is het volgens de hoogleraar voor de Nederlandse regering lastig niks te doen. Tot nu toe hield het kabinet het alleen bij het betuigen van spijt en berouw, maar dat gaat minder ver dan excuses.

Tekst & Beeld: ANP