'CBR weet van fraude bij theorie-examens maar doet er niets tegen'

Even makkelijk je theorie-examen voor de scooter, auto of motor halen door gebruik te maken van een zogenoemde 'turbo-opleiding': binnen één dag slagen en de verschillende aanbieders claimen een slagingskans van 100 procent of meer. Maar meerdere van deze aanbieders frauderen met hun 'lesstof'.

Volgens de NRC is het CBR op de hoogte maar doet er niets tegen. Sterker nog, de mensen die de fraude aan licht willen stellen worden vervolgd. Dat laten klokkenluiders weten aan de krant.

Voor veel jongeren is het een snelle oplossing om zo snel mogelijk je praktijkexamen te halen en achter het stuur te kruipen. Gevaarlijk, want veel van hen leren door deze aanpak niet goed de verkeersregels. En dat kan weer leiden tot onnodig dreigende situaties op de weg.

Voor jongeren is het sowieso al oppassen waar je wil gaan lessen. Het komt regelmatig voor dat leerlingen worden opgelicht door malafide rijscholen. Lione en Sam betaalden 1600 euro voor dertig rijlessen, maar kregen daar slechts een aantal lessen voor terug:

2:06

Leerlingen opgelicht door rijschool: wel betalen, maar slechts handjevol lessen

Voor tussen de 90 en 200 euro, inclusief de 41 euro CBR-examengeld, kunnen mensen zich aanmelden. Verschillende aanbieders claimen een slagingspercentage van tussen de 80 en 100 procent. Dit terwijl het via het CBR tussen de 40 en 50 procent is. Een opmerkelijk groot verschil.

Al jaren gewaarschuwd voor fraude

Verschillende turbo-opleiders maken namelijk gebruik van gestolen opgaven die tijdens eerder afgenomen examens zijn gefotografeerd. Dat is verboden en strafbaar. De 'leerlingen' krijgen deze vragen te zien mét antwoorden zonder de vragen of verkeerssituaties echt te begrijpen.

Er wordt al jaren gewaarschuwd voor deze 'opleiders' door leden van de brancheorganisatie, de Koepel Rijksopleiding en Verkeerseducatie (KRV). De leden, waaronder de uitgeverijen van lesmateriaal, zijn zelf ook gedupeerd. Dit omdat hun materiaal minder wordt afgenomen door deze werkwijze.

Klokkenluiders aangepakt

Je zou denken dat het CBR de mensen die de fraude aan het licht stellen dankbaar zou zijn. Niets is minder waar, de klokkenluiders worden juist zelf vervolgd. Dit omdat er in de bewijsstukken foto's zitten van CBR-examens en dat is dus verboden.

Erik Kantelberg van uitgeverij VekaBest, die lesstof voor theorie-examens op de markt brengt, is een klokkenluider. Hij werd vervolgd voor het aankaarten van het probleem. Drie jaar geleden overhandigden hij bewijs dat turbo-opleiders frauderen. In het bewijs zaten dus foto's van eerder gemaakte theorie-examens. Reden genoeg voor het CBR om hem aan te pakken. Hij werd zelfs aangemerkt als verdachte in het onderzoek.

Afgelopen zomer krijgt hij van het Openbaar Ministerie te horen dat zijn zaak wordt geseponeerd, maar hij laat het er niet bij zitten. "Ik toon fraude aan, en als beloning word ik vervolgd. Ik vind dat iedereen dit moet weten", laat hij aan de krant weten.

Dat het CBR weinig doet aan de turbo-opleiders blijkt uit rechtbankverslagen die de NRC inzag. Zo stelde een advocaat van het CBR tijdens een zitting eind 2021 bij het hof: "De markt is vrij en wij kunnen daar niets tegen doen. We hebben ook geen contact met de turbo-opleiders."

Exacte omvang niet duidelijk

Het fenomeen 'Turbo-opleidingen' is niets nieuws, het bestaat al een paar jaar. Zo liet directeur van het CBR, Alexander Pechtold, in de zomer van 2020 al weten dat er veel te veel 'cowboys in de branch zitten'. "Zij lokken jongeren met turbo-opleidingen die niet opleiden tot verantwoorde chauffeurs, maar hen zo vlot mogelijk langs het examen loodsen."

Ieder jaar doen tienduizenden toekomstige wegegebruikers examen via een van deze aanbieders. De omvang van de fraude is moeilijk in te schatten, niet iedereen die via een turbo-opleider zijn theorie haalt fraudeert. Sommigen van hen leren wel en hebben genoeg aan een opfris- en spoedcursus.

Het CBR laat aan Hart van Nederland weten zich niet te herkennen in de aantijgingen die er in het krantenartikel worden gemaakt. Zo laat een woordvoerder van het CBR weten dat er wel fraude plaatsvindt, maar dat het op kleine schaal is. "Het is een methode die turbo-opleiders hebben bedacht. Mensen slagen op allerlei manieren, maar zakken ook op allerlei manieren. Er zijn wel zorgen over de fraude, maar we maken ons geen zorgen over het kennisniveau."