Wat kan je zelf doen tegen een stalker?

Jaarlijks worden tienduizenden Nederlanders gestalkt. Ook Linda kan daar over meepraten. Zij weet als geen ander hoe het is, om gestalkt te worden door een ex. Maar wat zou je zelf kunnen doen tegen een stalker? Hieronder een 12 stappen-plan dat is opgesteld door het ministerie van Volksgezondheid , Welzijn en Sport:

Stap 1: Onderken zelf je probleem

Je wordt belaagd en de belager zal daar, zo is over het algemeen de ervaring, uit eigen vrije wil niet (snel) mee stoppen! Belaging komt in allerlei verschijningsvormen voor, zoals telefonisch of per sms of mail lastig vallen, ongevraagd producten toesturen, achtervolgen op straat, roddelen of het plegen van smaad, al dan niet via mediums als internet, maar ook gewoon door (verbaal) geweldgebruik waaronder bedreigen, mishandelen, plegen van huisvredebreuk en allerlei andere vormen van intimidatie. Vaak bedient de belager zich van meerdere middelen tegelijk. Hij zoekt en vindt eenvoudig manieren om macht over u te verkrijgen of te behouden. Praat er met mensen uit uw omgeving over of hetgeen u gebeurd normaal is of dat er sprake is van (een begin van) belaging. Kijk ook bij de juridische uitleg van belaging.

Stap 2: Neem een besluit wat je hiertegen gaat doen

Je kan het gedrag negeren of bestrijden. Let daarbij wel op: Negeren heeft bij belaging vaak weinig zin, omdat een belager nu eenmaal niet denkt als een normaal mens. Hij gaat er meestal simpelweg vanuit dat als u geen grens stelt, u het kennelijk niet erg vindt of erger nog, dat u er niet tegenin durft te gaan. Hoe eerder en duidelijker u dus uw grenzen aangeeft hoe beter. In feite kan de interactie met een stalker gezien worden als een leerproces. Het gaat erom hoe snel u hem leert dat zijn acties geen zin hebben. Het 9 fasenmodel geeft je een idee hoe het stalkingproces verloopt en hoe ver het inmiddels al gevorderd is, dus m.a.w. Wat u hem al geleerd of afgeleerd heeft. Onderzoek in de praktijk heeft uitgewezen dat vroegtijdig ingrijpen de kans op het stoppen van belaging aanzienlijk vergroot. Zo vroeg mogelijk ingrijpen is dus het devies! Lees op de hoofdpagina meer over de uitgangspunten van dit stappenplan.

Stap 3: Besef goed dat je geduld moet hebben om actief een stalker te bestrijden

Een stalker stoppen kan namelijk een langdurig proces zijn, dat bij voortduring veel inzet, geduld en incasseringsvermogen van u zal vergen. Bereid je daar zo goed mogelijk op voor.

Stap 4: Doe het niet alleen en vraag om  praktische en emotionele hulp

Vraag mensen in uw directe omgeving u te helpen. Een stalker bestrijd je nooit alleen. Organiseer mensen waarop je te allen tijde zowel emotioneel als praktisch kunt terugvallen. De helpers dienen zich eveneens terdege van stap 3 bewust te zijn en u steeds in slechte tijden willen en kunnen blijven steunen.

Stap 5: Organiseer bewijsvoering tegen de stalker

Leg een goede dossiervorming aan, door elke actie, hoe miniem het gedrag ook lijkt, van je stalker in detail te beschrijven. Doe dit ook als de actie tegen andere mensen is gericht. Denk hierbij aan elk gedrag waarmee hij (direct of indirect) invloed op u probeert uit te oefenen!

• Neem foto's of leg acties vast op video.

• Neem (telefonische) gesprekken op (koop een voicerecorder of mp3-speler met voicefunctie)

• Noteer alle bijzonderheden in journaalvorm met gedrag, dag , tijdstip en namen van getuigen.

• Laat de politie berichten van de stalker op uw computer (e-mail) of op uw GSM-telefoon electronisch uitlezen. Verander na ontvangst i.v.m. de bewijsvoering niets meer aan uw apparatuur, zodat de politie de apparatuur voor bewijs kan uitlezen! De politie beschikt over speciaal opgeleide digitale rechercheurs.

• Organiseer bij al uw (directe) contacten altijd een getuige.

• Licht mensen in uw omgeving altijd in omtrent de stalking en (het signalement van) de stalker.

• Zorg bij al uw sociale contacten (denk aan school, club, crèche, enz.) dat u op iemand kunt terugvallen voor hulp en/of getuige.

• Vraag voor bewijsvoering (denk aan het aangifte doen) aan familie, kennissen, vrienden, huisarts, wijkagent en dergelijke het gedrag van uw belager zo concreet mogelijk te beschrijven. Hierbij is het van belang dat het gedrag over langere tijd (ook voor de (mogelijke) relatie feitelijk en objectief wordt omschreven. Denk hierbij ook aan een motief voor zijn gedrag en vraag vooral op te schrijven wat de getuigen zelf gezien en/of gehoord hebben van het gedrag van de belager.

Stap 6a: Stel je stalker exact op de hoogte van wat je wilt en vooral NIET wilt!

Benoem de punten, die je niet wilt als inbreuk maken op uw persoonlijke levenssfeer. Doe dit altijd zo dat je later kan bewijzen dat de belager van deze punten op de hoogte was. Je kan hiervoor de anti-stalkingbrief gebruiken. Het is bij deze stap heel belangrijk de persoon van de stalker goed in te schatten. Hoe zal hij reageren op de brief. Kijk hiervoor bij dadertypering. Hou altijd rekening met eventuele tegenreacties en handel altijd in overleg met de politie. In zeer lichte gevallen, die zich tevens nog in een beginfase bevinden, kan je eerst proberen te (laten) bemiddelen door een onpartijdig persoon die zowel jouw vertrouwen, als het vertrouwen van de belager heeft. Een wijkagent kan hier mogelijk goede diensten verlenen. Het werkt het beste als je een persoon vraagt te bemiddelen die in hoog aanzien staat bij de belager. Een mix van beiden is soms aan te bevelen. Je kan dan immers altijd middels een getuige aantonen dat de belager exact op de hoogte was van de afspraken. Belangrijk bij deze stap is weer de stopcommunicatie richting de belager. Deze moet exact aansluiten bij de persoonlijkheid van de dader. In ieder geval moet hem absoluut duidelijk zijn dat zijn gedrag niet wordt geaccepteerd omdat u er last van heeft. Ook moet hem duidelijk worden dat doorgaan ernstige consequenties voor hem zal hebben. Vooral bij dit laatste heeft u de hulp van de politie nodig, zodat de dader inderdaad zelf gaat geloven dat daadwerkelijk strafvervolging zal plaatsvinden en dat er een reële pakkans is.

Stap 6b: Deel duidelijk mee wat de consequenties zijn als hij/zij in strijd met de afspraken je toch blijft lastig vallen

Duidelijkheid verschaffen staat ook hier weer voorop. Van elk strafbaar feit, hoe klein dan ook, doe je altijd aangifte bij de politie. Een paar voorbeelden zijn:

• APV-overtredingen zoals hinderlijk volgen of hinderlijk ophouden op de openbare weg nabij uw woning of uw werk,

• Belediging, smaad en/of laster,

• Huisvredebreuk,

• Bedreiging (ook mondeling, telefonisch en steeds vaker via E-mail)

• Gebruik van dwang

• Mishandeling

• Klem rijden (wordt gezien als bedreiging of als verkeersovertreding van art. 5 Wegenverkeerswet)

• Vernieling,

• Diefstal

Overige niet strafbare ongewenste acties en/of zaken legt u vast en rapporteert u bijvoorbeeld periodiek aan de politie en/of uw advocaat, zodat zo snel aangifte van belaging (artikel 285b Wetboek van Strafrecht) kan worden gedaan. Daarnaast kan je middels een advocaat een straat- en contactverbod vorderen en eventuele schadevergoeding.

Stap 7: Handel altijd exact volgens de regels die je met de belager heeft afgesproken

Doe dus altijd aangifte als er een strafbaar feit in het geding is. Consequent handelen is immers je belangrijkste wapen in de strijd tegen een belager. Elke afwijking van afspraken of eerder handelen ziet uw belager als een handvat om door te gaan met zijn activiteiten.

Stap 8: Bel 112 bij het constateren van strafbare feiten ook als de dader nog aanwezig is of op heterdaad kan worden betrapt

Voorbeelden van strafbare feiten:

• Belediging, smaad of laster,

• Bedreiging,

• Algemeen dwangartikel,

• Mishandeling,

• Huisvredebreuk,

• Vernieling,

• Maar ook u tegenhouden op de openbare weg, u klem rijden met een voertuig of u hinderen of lastig vallen op de openbare weg. zie hiervoor de APV-overtredingen

Als je een strafbaar feit (overtreding of misdrijf) ziet gebeuren of het overkomt u op dat moment, dan is er sprake van een zogenaamde heterdaadsituatie en kan de politie voor elk strafbaar feit - hoe klein ook - de belager aanhouden en tegen hem proces-verbaal opmaken. Met bellen of kennisgeven moet u om twee redenen dan ook niet te lang wachten.  De dader kan intussen de benen nemen en de heterdaadsituatie kan hierdoor verlopen, wat betekent dat bij kleine feiten de politie niet meer mag aanhouden. De heterdaad situatie verloopt gemiddeld na enkele uren. Het is belangrijk consequent de dader te laten blijken dat je zijn/haar gedrag niet accepteert. Aangifte doen blijft zowel op heterdaad als buiten heterdaad mogelijk. Doe dus te allen tijde aangifte van strafbare feiten!

Stap 9: Vraag na stap 8 de politie om een straat- en contactverbod op te leggen aan je stalker

De procedure van artikel 540 kan alleen worden toegepast als aan strikte voorwaarden wordt voldaan! Deze procedure kan soms uitkomst bieden als de verdachte niet lang(er) kan worden vastgehouden, doordat inbewaringstelling (nog) niet mogelijk is. De 540-procedure is makkelijk door de politie te handhaven en werkt hierdoor beter dan een straat- en contactverbod dat u via een advocaat laat opleggen middels een civiele procedure (kort gedingmethode). Toepassing van de 540 procedure kan na elk gepleegd strafbaar feit, hoe klein ook. Voorwaarden zijn dat het feit door iemand (mag ook door uzelf) op heterdaad moet zijn ontdekt en dat u goed kunt aantonen dat hij niet snel uit zich zelf zal gaan stoppen met de activiteit.

Stap 10: Herhaal stap 8 en 9 zo vaak als nodig is

Juist stalkingszaken, zijn soms heel moeilijk in te schatten. Wie belaagd nu wie en wie vertelt de waarheid? Ook politiemensen zijn gewone mensen en kunnen dus zaken verkeerd inschatten of gewoonweg op het verkeerde been gezet worden door de stalker. Zo komt het voor dat men de ernst en/of de urgentie van de zaak niet inziet. Ook komt het voor dat de politie de belaging verwart met een gewone (echtelijke) ruzie, waarbij soms net als bij belaging over en weer aangiften worden gedaan.  Tenslotte kan het voorkomen dat men vindt dat het slachtoffer zelf (mede)verantwoordelijk is.

Stap 11: Neem zodra het kan (één) van de maatregelen van stap 6b

Indien de politie je niet (afdoende) kan helpen, doe je er beter aan niet direct een klacht in te dienen. Vraag om een in stalking gespecialiseerde agent te spreken en leg hem de situatie voor. Ook is het altijd mogelijk om een chef (inspecteur) te spreken. Probeer het anders eventueel op een later tijdstip en/of bij een andere agent. Voor alle gevallen geldt dat je een goede kennis of een medewerker van slachtofferhulp kan en mag vragen om je te ondersteunen en/of jouw situatie bij de politie te verduidelijken. Ook de Nationale Ombudsman kan soms in eenvoudige zaken snel (telefonisch) bemiddelen. De politie is momenteel bezig in snel tempo kennis op te doen van huiselijk geweld. Stalking door (ex) partners valt ook onder het begrip en het beleid van huiselijk geweld.

Stap 12: Blijf te allen tijde alert

Doe dit ook als een maatregel of straf is of wordt opgelegd. Vraag of men u tijdig op de hoogte brengt van alle bijzonderheden, zoals vrijlatingen of verhuizen van je (ex)-belager. Bedenk dat alleen volhouden u kan redden. Zorg dan ook voortdurend voor goede emotionele en professionele hulp.