Oekraïners thuis opvangen verloopt stroef: nog veel onduidelijk over regels

Duizenden huishoudens in Nederland hebben zich afgelopen weken aangemeld om Oekraïense vluchtelingen in huis te nemen. Inmiddels zijn al heel wat families opgevangen, maar voor gastgezinnen beginnen nu de kopzorgen, want veel is nog onduidelijk.

Waar moet je vluchtelingen aanmelden? Wat zijn de rechten en plichten? Kunnen kinderen naar school? Heeft de opvang invloed op je eigen uitkeringen of belastingen? Waar moeten vluchtelingen zich melden voor zorg, en mogen ze werken? Allemaal vragen waar Nederlandse gastgezinnen nu mee rondlopen.

'Er is niet één duidelijke regel'

"Er komen best wel wat zaken bij kijken", weet Gert Koekoek inmiddels. Aan Hart van Nederland vertelt de Drontenaar hoe hij een Oekraïense moeder, haar zoon en schoondochter, en hun twee kinderen opvangt. Een van die kinderen werd afgelopen vrijdag in Nederland geboren.

Kortom, een flinke groep, waar nog veel voor geregeld moet worden. "Vanuit de veiligheidsregio en de gemeenten zijn ze druk bezig, maar het is nog niet duidelijk. Er is niet één duidelijke regel", aldus Gert. Ondertussen wil hij wel graag weten waar het oudere kind naar school kan.

'Gemeenten zitten in vacuüm'

Gemeenten benadrukken dat opgevangen Oekraïeners zich moeten inschrijven, maar dat gaat in iedere plaats weer anders. Hierdoor is er slecht zicht op hoeveel vluchtelingen er momenteel bij gastgezinnen zitten. "Nog niet iedereen meldt zich, dus we weten niet hoeveel het er zijn", zegt een woordvoerder van de gemeente Dronten.

Bijkomend probleem is dat niet elke vluchteling alle juiste papieren bij zich heeft. In zo'n geval kan een verklaring onder eed of belofte worden afgelegd waarin iemand zegt écht uit Oekraïne te komen. Er zijn alleen slechts een beperkte aantal ambtenaren bij gemeenten die dat mogen uitvoeren.

En dan zijn er nog vragen over zaken als werk en onderwijs. Ook voor de gemeenten zelf is daarovere nog veel onduidelijk. "We zitten nu in een soort vacuüm waarin we wachten op wat er geregeld wordt, daar is nog geen eenduidig antwoord op", aldus de woordvorder van de gemeente Dronten. "We kijken nu wat we zelf kunnen doen."

Telefoon staat roodgloeiend

In de tussentijd staat de telefoon roodgloeiend bij verschillende hulporganisaties, zo laten ze weten aan Hart van Nederland. "Mensen lopen tegen veel zaken aan", ziet Martijn van der Linden van Vluchtelingenwerk. "Eigen initiatieven zijn hartverwarmend, maar daar hoort wel bij dat ze nog met veel onzekerheden zitten."

De vluchtelingenorganisatie probeert volgens hem "zo goed mogelijk uit te leggen wat er bekend en niet bekend is". "maar de overheid is nog bezig met de status van de vluchtelingen te bepalen. Daarna weet je pas waar de vluchtelingen aan toe zijn", legt Van der Linden uit.

Ministerie belooft duidelijkheid

Het ministerie van Justitie en Veiligheid is druk aan de slag en hoopt snel meer duidelijkheid te kunnen geven over de praktische zaken als onderwijs en leefgeld. Voor Gert uit Dronten is het belangrijk dat dit snel gebeurt. "Kinderen moeten echt naar school. We zijn inmiddels drie weken bezig, maar nog niet veel verder."

Het Rode Kruis en Vluchtelingenwerk openen binnenkort door het hele landinformatiepunten waar mensen met vragen terecht kunnen. Ook zijn op veel websites antwoorden te vinden op algemene vragen. Zo is meer informatie te vinden bij onder andere immigratiedienst IND en Vluchtelingenwerk.

Bovenstaande reportage was eerder te zien in Hart van Nederland