Duizenden Nederlanders willen dood omdat hun leven voltooid is

Zo’n 43.000 mensen in Nederland hebben een actieve doodswens, zonder dat ze ernstig ziek zijn en hebben hier ook serieus over nagedacht. Binnen deze groep zijn er zo’n 10.000 mensen die hun leven daadwerkelijk willen beëindigen. Een derde van deze laatste groep zou hier hulp bij willen, twee derde stapt liever zelf uit het leven. Dat concluderen onderzoekers van de Universiteit voor Humanistiek en het UMC Utrecht, die zich in opdracht van het kabinet over het dossier 'voltooid leven' hebben gebogen. Het onderzoek draait om mensen die wel verlangen naar de dood, maar niet onder de huidige euthanasiewet vallen, omdat er geen medische reden is voor euthanasie.

Passieve- en actieve doodswens

Er is niet één soort persoon met een doodswens. Mensen met een passieve doodswens verlangen naar het einde, maar willen niet handelen om het dichterbij te brengen. Mensen met een actieve wens hebben bijvoorbeeld zelfdoding overwogen, of een behandelverbod opgesteld. Onder hen zijn er dus ruim 10.000 mensen met een "wens tot levensbeëindiging", zoals de onderzoekers het noemen. Veel mensen die een doodswens koesteren, willen niet meteen dood. Zelfs onder de mensen met een wens tot levensbeëindiging, zei een derde van de ondervraagden dat de wens om te leven de afgelopen week sterker was dan het verlangen naar de dood. Voor de helft is het verlangen wisselend: ze denken er niet altijd even veel aan. Omdat de redenen voor de doodswens van deze groep mensen minder permanent zijn dan bijvoorbeeld bij mensen met een terminale aandoening, lijkt ook de doodswens zelf minder in beton gegoten.

De Jonge: 'One size fits all-oplossing bestaat niet'

Minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge (CDA) benadrukt dat uit het rapport blijkt dat je "deze groep niet als één groep kunt omschrijven. Het zijn allemaal verschillende verhalen. Als je goed kijkt wie deze mensen zijn, hoe de doodswens zich manifesteert. Dat wisselt, het staat niet alle dagen op de voorgrond", benadrukt De Jonge. "Een 'one size fits all'-oplossing bestaat niet, en een wettelijke oplossing is naar mijn mening niet het antwoord. Ik denk dat de samenleving alles op alles moet zetten om te zien hoe voor deze mensen de zin van het leven hervonden kan worden."

'Doodswens geen spontaan idee'

ChristenUnie-Kamerlid Carla Dik-Faber, die met haar partij pleitte voor meer onderzoek naar ouderen met een doodswens, geeft aan dat er juist aanwijsbare redenen zijn waarom er aan de dood wordt gedacht. "Een doodswens is geen spontaan idee. Het is een gedachte die opkomt in een samenleving die niet goed weet hoe om te gaan met ouderdom, met zorgen, met vragen naar zingeving. Een samenleving die ouderenzorg ziet als een kostenpost en waarin er steeds minder tijd is om echt naar elkaar om te zien." Een zelfdodingspil vindt Dik-Faber dan ook niet het antwoord. "Het ter beschikking stellen van een zelfdodingspil zou het meest cynische antwoord zijn op de zorgen die mensen met een doodswens hebben. Dan geven we hen op, in plaats van dat we er voor hen willen zijn. Het onderzoek noemt het de 'staatsverplichting' tot bescherming van kwetsbare personen. Die opdracht moeten we héél serieus nemen." Aan de ene kant kunnen factoren als eenzaamheid, het gevoel anderen tot last te zijn of fysieke aftakeling het verlangen naar de dood versterken. Onafhankelijkheid en het gevoel verbonden te zijn met andere mensen kunnen de doodswens juist verminderen.

Niet altijd oplosbaar

De doodswens is niet "onomkeerbaar", aldus de onderzoekers. "Tegelijkertijd is het belangrijk om te onderkennen dat doodswensen en het existentieel lijden dat daaraan ten grondslag ligt, niet altijd oplosbaar zijn." Onder de mensen met een doodswens zijn relatief veel vrouwen (67 procent). Een flink deel van de ondervraagden, 28 procent, kampt al het hele leven met een doodswens. De onderzoekers adviseren dit verder te onderzoeken. Voor het onderzoek vulden 21.000 55-plussers een vragenlijst in. Ook werden mensen geïnterviewd, onder wie huisartsen, en werden toegekende en afgewezen euthanasieverzoeken bestudeerd.

Heb jij vragen over zelfdoding? Dan kun je contact opnemen met Stichting 113 Zelfmoordpreventie via 0900 0113 (24/7 bereikbaar) en via 113.nl 

Bron: ANP, redactie