LIVEBLOG: Tientallen boeren bij distributiecentrum Jumbo in Raalte

Welkom in het liveblog over de protestacties van de boeren tegen de stikstofplannen van het kabinet. In de Tweede Kamer vindt vandaag een spoeddebat plaats over de protestacties, waar ook premier Rutte bij aanwezig zal zijn. Verder staan er ook weer nieuwe acties op de planning, onder meer in Emmen en Hollands Kroon. In dit liveblog houden we je op de hoogte van de laatste ontwikkelingen.

Update 22:33 - Tientallen boeren bij distributiecentrum Jumbo in Raalte

Enkele tientallen boeren zijn donderdagavond met hun trekkers aanwezig bij het distributiecentrum van Jumbo in Raalte.

Volgens berichten op sociale media zouden de boeren het centrum hebben geblokkeerd, maar dat klopt niet aldus de politie. Volgens de politie is er op dit moment ook een gaslek bij het distributiecentrum, wat de boeren belet om te vertrekken.

Update 22:22 - Kabinet onderzoekt strafbaar stellen acties bij woning politici

Het kabinet gaat onderzoeken wat er mogelijk is om acties en demonstraties bij woningen van politici en bestuurders strafbaar te maken. Dat zei premier Mark Rutte tijdens een debat over de boerenprotesten die de afgelopen tijd uit de hand zijn gelopen. Onder meer D66 en Partij voor de Dieren hebben hier op aangedrongen.

De afgelopen weken stonden boze boeren enkele keren op de stoep bij de woning van stikstofminister Christianne van der Wal. Eerder deze week drongen ze door de politiebarricaden heen.

Ook Tweede Kamerleden die zich bezighouden met het stikstofbeleid of de landbouw, kregen te maken met intimidaties, ook in hun woonplaats. Sommigen bleven uit veiligheidsoverwegingen weg van boerenacties.

Update 20:56 - VVD en CDA willen gesprek met boeren weer op gang brengen

VVD en CDA vinden dat het gesprek met boeren weer op gang moet worden gebracht na alle protesten van de afgelopen weken, waarvan een deel uit de hand liep. Maar de kaders van de stikstofplannen van het kabinet blijven wel staan, zei VVD-fractieleider Sophie Hermans in een debat over de protesten.

CDA-fractieleider Pieter Heerma vroeg steun aan Hermans voor het plan om een verzoeningscommissie met een onafhankelijke voorzitter aan te stellen die het gesprek tussen boeren en kabinet weer op gang moet brengen. "Om de verhoudingen te normaliseren", aldus Heerma. VVD'er Hermans zei zijn voorstel te steunen.

Update 20:56 - VVD en CDA willen gesprek met boeren weer op gang brengen

VVD en CDA vinden dat het gesprek met boeren weer op gang moet worden gebracht na alle protesten van de afgelopen weken, waarvan een deel uit de hand liep. Maar de kaders van de stikstofplannen van het kabinet blijven wel staan, zei VVD-fractieleider Sophie Hermans in een debat over de protesten.

CDA-fractieleider Pieter Heerma vroeg steun aan Hermans voor het plan om een verzoeningscommissie met een onafhankelijke voorzitter aan te stellen die het gesprek tussen boeren en kabinet weer op gang moet brengen. "Om de verhoudingen te normaliseren", aldus Heerma. VVD'er Hermans zei zijn voorstel te steunen.

Ook Gert-Jan Segers van de ChristenUnie wil graag dat het gesprek met de boeren wordt hervat. Hij vindt het voorstel van het CDA een "goede suggestie". Volgens Segers moet boeren ook duidelijk worden gemaakt dat er nog wel perspectief voor hen is in Nederland. "Maar niet meer op de oude manier."

PVV-leider Geert Wilders en SGP-fractievoorzitter Kees van der Staaij begrijpen niet dat de regeringspartijen vasthouden aan de kaders van de stikstofplannen. "Ga je het gesprek dan niet te veel belasten?" vraagt Van der Staaij zich af. Het zou bij boeren kwaad bloed kunnen zetten, juist omdat zij de stikstofplannen al te veel een "dictaat" vinden, denkt hij.

Maar volgens Heerma bieden de plannen ruimte voor de provinciebesturen om te kijken hoe de stikstofdoelen worden gehaald. Ook vindt hij dat er "te veel partijen in het parlement" zijn die volgens hem doen alsof het hele platteland wordt leeg geveegd. "Zij willen elke poging tot verzoening, tot een gesprek om de zaken te normaliseren, kapotmaken door beelden op te roepen die niet kloppen."

Update 20:37 - Klaver tegen boeren: ga maandag geen actie voeren

Boerenorganisaties moeten leiderschap tonen, vindt GroenLinks-leider Jesse Klaver. Hij vindt het onvoldoende dat boerenleiders "in een tweetje" afstand nemen van uit de hand gelopen boerenacties. "Neem leiding. Kanaliseer wat je leden belangrijk vinden."

Mogelijk gaan actievoerders komende maandag distributiecentra blokkeren, zodat goederen niet meer naar supermarkten kunnen. "Voor iedereen die denkt, ik ga maandag meedoen: doe het alsjeblieft niet. We weten dat het uit de hand gaat lopen", aldus Klaver tijdens een debat over de boerenprotesten.

De GroenLinks-leider vindt het goed als het kabinet gaat praten met "goedwillende" boeren. Maar hij vindt dat de "1 procent" van de boeren die bijvoorbeeld snelwegen blokkeert of hulpverleners aanvalt wordt aangepakt. "Wat gaan we doen als het land maandag toch weer platgelegd wordt, gaan we dan eindelijk trekkers in beslag nemen?" Klaver wil dat de politie "alle middelen" tot haar beschikking krijgt om in te kunnen grijpen.

Update 20:09 - PvdA-leider Kuiken: Rutte liet stikstofcrisis uit de hand lopen

Premier Mark Rutte heeft de stikstofcrisis uit de hand laten lopen, zegt PvdA-leider Attje Kuiken tijdens een debat over de stikstofprotesten van de afgelopen tijd. Zij vindt dat de premier zich onzichtbaar hield, terwijl de "moedige minister" Christianne Van der Wal (Stikstof) voor hem "de kastanjes uit het vuur haalde".

Rutte noemde in 2019 de stikstofcrisis "de grootste crisis in mijn negen jaar als premier". Maar daarna is het kabinet niet met plannen of duidelijkheid gekomen voor boeren, die hun stikstofuitstoot sterk moeten verminderen, vindt Kuiken. Volgens haar is leiderschap juist het voorkomen dat het misgaat, in plaats van reageren als het al is misgegaan.

Kuiken vraagt Rutte "met klem" om de verantwoordelijkheid naar zich toe te trekken. "Niet alleen in woord, maar ook in daad."

Update 20:01 - Partij voor de Dieren: maak acties bij huis politicus strafbaar

De Partij voor de Dieren wil dat actievoeren bij het huis van een politicus strafbaar wordt. Ook zou het kabinet moeten verbieden dat trekkers worden gebruikt als actiemiddel. Dat zei fractieleider Esther Ouwehand aan het begin van een debat over de maatschappelijk onrust die is ontstaan door de hevige boerenacties de afgelopen dagen. Volgens Ouwehand gaat het protest "alle grenzen te buiten".

Ouwehand vindt het te wijten aan het kabinet dat de boeren in de problemen zijn gekomen door het beleid de afgelopen jaren, door ze bijvoorbeeld te dwingen tot schaalvergroting. Het was volgens haar al tientallen jaren bekend dat de natuur verslechtert en het eens op dit punt zou uitkomen. "Ons pleidooi was altijd: wees op tijd eerlijk naar de boeren", aldus Ouwehand.

PVV-leider Geert Wilders beet Ouwehand toe dat ze "geen woord van empathie" heeft richting de boeren. Maar Ouwehand verweet Wilders dat hij altijd het kabinetsbeleid had gesteund en dus niet eerlijk was naar de boeren.

Update 19:58 - BBB-leider Van der Plas pleit voor bemiddelaar in boerenconflict

BBB-leider Caroline van der Plas pleit voor een bemiddelaar die de dialoog tussen het kabinet en de demonstrerende boeren weer op gang kan brengen. "Er moet iemand tussen gaan zitten", zei ze in een debat met premier Mark Rutte en minister Dilan Yeşilgöz (Justitie en Veiligheid) over de boerenprotesten.

Van der Plas riep premier Rutte op de leiding te nemen om de "crisis" te bezweren. Ze vreest dat het anders verder uit de hand loopt en overslaat naar andere delen van de samenleving. "Er sluimert heel veel."

De betogingen van de boeren tegen de stikstofplannen van het kabinet zijn de laatste dagen uit de hand gelopen. Bij het woonhuis van minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) braken boeren met tractoren door een politieblokkade. Bij Stroe werden politieauto's belaagd door boeren met grote houten hamers.

Volgens Van der Plas zijn de boeren wanhopig. "Boeren kunnen niet meer. Boeren zijn op." Dat wordt volgens haar zwaar onderschat.

Update 17:43 - Advocaat Ficq: bij boerenprotesten wordt met twee maten gemeten

Bij demonstraties van klimaatactivisten wordt veel sneller ingegrepen door de politie dan bij de boerenprotesten, zegt strafrechtadvocaat Bénédicte Ficq. "De politie arresteert klimaatactivisten al als er vreedzaam gedemonstreerd wordt", zegt de advocaat, onder meer bekend van de rechtszaak tegen Tata Steel. "De boeren worden veel langer met rust gelaten."

"Ik begrijp dat politie en justitie de boel niet willen laten exploderen in Nederland", vervolgt Ficq. "Het is de-escalerend beleid. Grote escalaties worden niet verwacht bij de klimaatactivisten en wel bij de boeren, die gebruik maken van trekkers. Daarom worden de vreedzame klimaatactivisten in de boeien geslagen. Dat beleid begrijp ik, maar het is wel meten met twee maten."

Update 17:38 - OM wil vijf boerendemonstranten veertien dagen vasthouden 

Het Openbaar Ministerie wil dat vijf aangehouden boerendemonstranten uit Oost-Nederland veertien dagen langer worden vastgehouden. Zij zitten in de cel op verdenking van poging tot zware mishandeling dan wel voor bedreiging en vernieling. Een van de vijf verdachten is minderjarig. Een zesde actievoerder moet volgens het OM nog drie dagen langer in de cel blijven zitten op verdenking van vernieling en openlijke geweldpleging. De rechter-commissaris besluit vrijdag wat er met de zes verdachten gaat gebeuren.

Vier protestboeren zijn donderdag in vrijheid gesteld in afwachting van de afhandeling van hun zaak, aldus het OM. In totaal hield de politie sinds dinsdag dertien personen aan, zegt een politiewoordvoerster. Enkele verdachten mochten na verhoor naar huis. Zij horen nog hoe justitie hun zaak gaat afhandelen.

Voor de rellen bij Kootwijkerbroek zitten vijf demonstranten vast, van wie twee op verdenking van poging tot doodslag omdat ze met een tractor op een agent zouden zijn ingereden. Drie actievoerders zitten in de cel voor openlijke geweldpleging, poging tot doodslag, vernieling en mishandeling op de A1 bij Stroe. In Almelo is woensdag een man aangehouden op verdenking van opruiing. Woensdagavond is een man uit Lochem gearresteerd vanwege zijn rol bij het belagen van de woning van stikstofminister Christianne van der Wal.

Het OM verwacht meer aanhoudingen. Ook elders in het land zijn demonstranten opgepakt. Sommige zaken tegen boerenactievoerders worden mogelijk op korte termijn op een snelrechtzitting behandeld.

Update 17:00 - Agractie: 'Lege schappen zijn niet leuk, maar enige middel om realiteitszin mee te geven'

Boerenactiegroep Agractie ziet een tijdelijke stop op de levering van landbouwproducten als mogelijke manier om een punt te maken over het belang van boeren voor de voedselvoorziening. "Lege schappen zijn geen leuk signaal naar onze consument", schrijft Agractie in een donderdag verschenen bericht aan de achterban. "Helaas is dit het enige middel om beleidsmakers, media en burgers enige realiteitszin mee te geven."

Om te "onderzoeken" in hoeverre er draagvlak voor zo'n tijdelijke leveringsstop is onder boeren en tuinders, heeft Agractie onder de achterban een link verspreid naar een onlinepeiling op de website ferendum.com. Iedereen die dat wil, kan die invullen, dus ook mensen van buiten de agrarische sector. De meeste mensen die tot nog toe hebben gereageerd, doen dat ook niet met hun volledige naam.

Update 16:20 - Man (23) aangehouden om opruiende berichten over boerenprotest

Een 23-jarige man uit het Zuid-Hollandse Strijensas is woensdagavond aangehouden omdat hij opruiende berichten over de boerenprotesten zou hebben gedeeld. Dat meldt het Openbaar Ministerie Rotterdam donderdag. De man uit de gemeente Hoeksche Waard moet zich vrijdag voor de rechter verantwoorden.

Met zijn aanhouding wil het OM naar eigen zeggen "een signaal afgeven dat dit gedrag niet wordt getolereerd". Een woordvoerder kan desgevraagd nog niets kwijt over wat de man precies zou hebben gedeeld, alleen dat de berichten niet gericht waren tegen boeren.

Update 13:51 - Man op tractor verdacht van poging doodslag na inrijden op politie

Een 23-jarige man uit Hoogeveen wordt verdacht van poging tot doodslag nadat hij woensdagavond met een tractor was ingereden op een politieauto. Dit gebeurde bij een blokkade van de A37, meldt de politie donderdag. Rond de aanhouding ontstond volgens de politie een dreigende situatie. Zo'n dertig tot vijftig mensen probeerden te voorkomen dat de man werd ingerekend. De politie hield daarnaast nog iemand aan en een agent raakte lichtgewond.

Om de 23-jarige bestuurder uit Hoogeveen te kunnen aanhouden, vormden agenten met de wapenstok in de hand een linie om zo de groep die probeerde de aanhouding te voorkomen, op afstand te houden. De man uit Drenthe zit donderdag nog vast en wordt verhoord. Zijn rijbewijs is ingenomen. De agenten in de aangereden politieauto hebben aangifte van poging tot doodslag gedaan.

Update 13:35 - Apeldoorn trekt noodverordening tegen boerenactie in

Burgemeester Ton Heerts van Apeldoorn heeft de noodverordening die hij woensdagavond uitvaardigde tegen een mogelijke boerenactie in zijn gemeente donderdagmorgen ingetrokken. "Gelukkig is het allemaal goed afgelopen", zegt hij donderdag over de urenlange onrust in Apeldoorn woensdagavond.

De noodverordening gaf de politie meer armslag om op te treden tegen demonstrerende boeren. Die wilden op trekkers naar Apeldoorn komen om gearresteerde actievoerders te "bevrijden". Volgens de demonstranten verblijven aangehouden protestboeren in cellen in het hoofdbureau van de politieregio Noord- en Oost-Gelderland aan de Europaweg in Apeldoorn. De politie heeft dat niet bevestigd en wil donderdag ook niet zeggen hoeveel demonstranten er nog in de cel zitten.

Update 07:51 - Opnieuw lokale boerendemonstraties op de planning

In Emmen en Hollands Kroon staan donderdag boerendemonstraties gepland. Het lijkt te gaan om minder grote demonstraties dan de afgelopen dagen. In Emmen (Drenthe) worden boeren opgeroepen om zich om 09.00 uur te verzamelen bij het gemeentehuis, waar op dat moment de gemeenteraad praat over stikstof. Demonstranten worden opgeroepen om met trekkers, potten en pannen naar het gemeentehuis te komen. In Hollands Kroon (Noord-Holland) zou een boerendemonstratie gepland staan om 19.00 uur, eveneens bij het gemeentehuis. Hoeveel boeren er bij de demonstraties worden verwacht, is nog niet bekend.

0:20

In Emmen staan trekkers voor het gemeentehuis

Update 07:47 - Politie pakt verdachte op voor ongeregeldheden woning Van der Wal

De politie heeft woensdagavond een 39-jarige man uit Lochem opgepakt op verdenking van betrokkenheid bij ongeregeldheden bij de woning van stikstofminister Christianne van der Wal. Dinsdagavond braken betogers door een politielinie bij haar huis. Hij wordt verdacht van openlijke geweldpleging en vernieling. Sinds woensdagmiddag is er een noodverordening van kracht bij het huis van de minister in de gemeente Harderwijk. Het gebied is een veiligheidsrisicogebied. Dat betekent dat er onder meer preventief gefouilleerd mag worden en mensen die niets te zoeken hebben in de wijk kunnen worden weggestuurd. De noodverordening geldt voor een week.

Hart van Nederland / ANP