Het belangrijkste motief om mee te doen aan de gewapende overval op een waardetransport bij Schöne Edelmetaal was voor een aantal verdachten financiële problemen. Dat gaven ze als antwoord op vragen van justitie maandag in rechtbank. Het was de eerste dag van het proces tegen acht mannen die bij de geruchtmakende overval betrokken zouden zijn geweest.De overval gebeurde in Amsterdam-Noord op 19 mei vorig jaar. De overvallers drongen het pand van Schöne binnen, dreigden met wapens, bonden meerdere medewerkers vast en gingen er vandoor met een buit van 14,5 miljoen aan edelmetalen, waarvan zo’n 4 miljoen zoek is gebleven. Buiten op straat schoten overvallers in de lucht, om iedereen op afstand te houden.Overleden Fransman had sturende rolNa de overval vluchtten de overvallers in meerdere auto’s naar Broek in Waterland, een dorp boven Amsterdam, op de hielen gezeten door de massaal uitgerukte politie. Daar werden zij gepakt. De acht die de komende weken terechtstaan zijn van Belgische, Franse en Marokkaanse komaf.Bij hun vlucht kwam een van de verdachten te overlijden. De 47-jarige Fransman Diawara werd dodelijk getroffen in een weiland toen hij probeerde te ontkomen aan de politie. Meerdere verdachten verklaarden maandag dat Diawara een sturende rol bij de criminele operatie heeft vervuld. Over opdrachtgevers hebben de verdachten niet willen verklaren. "Ik moet mijn familie beschermen", zei de 45-jarige El Hachmi A. daarover. "Ik ga liever dertig jaar zitten." Verdachte Hamza B. (45) wil helemaal niets zeggen.Ernstig geweld nooit de bedoelingVolgens de verdachten is het nooit de bedoeling geweest dat er ernstig geweld zou worden gebruikt bij de overval. Mensen moesten hooguit worden afgeschrikt of in bedwang worden gehouden. "We wilden alleen de buit pakken en vluchten", aldus verdachte Sidy S. (39). De rechtbank bekeek tijdens de zitting beelden van bewakingscamera's, om aan de hand daarvan te bepalen wie welke rol tijdens de overval vervulde. Diawara leek de anderen aanwijzingen te geven, stelde de rechtbank vast. De overval duurde slechts enkele minuten.Hamvraag in de zaak is of de verdachten tijdens hun vlucht gericht op agenten hebben geschoten, zoals dezen hebben verklaard. Op dat punt concentreert de rechtbank zich later in het proces, waarvoor in totaal dertien dagen zijn uitgetrokken.Professionele voorbereidingVolgens het Openbaar Ministerie is de overval professioneel voorbereid. Er zijn voorverkenningen gedaan, om de situatie bij Schöne en mogelijke vluchtroutes in kaart te brengen. Daarbij zou ook een drone zijn ingezet. Deze zou ook bij de overval zelf zijn gebruikt om die op het juiste moment in te zetten. Daarnaast zijn er snelle auto's, wapens en safehouses geregeld.Het proces gaat woensdag verder. De strafeisen van het OM staan gepland voor 9 november.Hart van Nederland / ANP