Steeds meer branden met zonnepanelen betekenen gevaar voor volksgezondheid

In Nederland is bijna geen straat meer te vinden zónder zonnepanelen. Maar bij een brand kan het goed fout gaan, zo weten ze ook in het Gelderse Erichem. Ruim maand na een verwoestende brand worden nog steeds in de wijde omgeving dagelijks zonnepaneelstukjes gevonden. Onderzoekers waarschuwen voor de gezondheidsrisico's en roepen op om alleen erkende installateurs te gebruiken.

Bij de verwoestende brand op een pompoenkwekerij in het Gelderse Erichem kwam veel isolatiemateriaal en zonnepaneelsplinters vrij. Honderden meters ver werden stukjes glas van zonnepanelen gevonden. "De dag na de brand zijn we gelijk met familie en vrienden gaan rapen", vertelt Menno Vermeulen. "Toen hebben we ongeveer tachtig procent opgeruimd. Daarna nog met een maai-zuigapparaat", maar dat is nog niet voldoende. "Die stukjes blijf je continu tegenkomen", vertelt Menno anderhalve maand na de brand.

Gevaar voor volksgezondheid

Glasstukjes van zonnepanelen die vrijkomen bij een brand zijn vlijmscherp en kunnen een gevaar opleveren voor de volksgezondheid. "Die deeltjes kunnen in de voedselketen komen of bij dieren in hun maag terechtkomen. En ook bij spelende kinderen kunnen ze voor gemene snijwonden zorgen", waarschuwt Nils Rosmuller van het Nederlands Instituut Publieke Veiligheid (NIPV).

Het instituut heeft in opdracht van de overheid vooronderzoek laten doen naar de zogenoemde depositie van zonnepaneeldeeltjes bij branden, oftewel het verspreiden en neerkomen van dit soort glasstukjes in de omgeving. Uit het onderzoek blijkt dat er de afgelopen jaren een sterke stijging is van dit soort depositie, mede door de toegenomen populariteit van de panelen. Waren er in 2018 nog geen branden waarbij ook glasstukjes in de omgeving verspreidden, was het er één in 2019 en in 2020 was het al toegenomen tot zeven.

Toename cowboys

Hierbij kan een rol spelen dat er steeds meer 'cowboys' op de markt zijn, vreest Rosmuller. Onervaren installateurs die "broddelwerk" afleveren waardoor kortsluiting kan ontstaan. "Er stappen nu allerlei partijen in de markt, dat brengt wel een risico met zich mee", waarschuwt de onderzoeker.

Een rondgang van Hart van Nederland langs verschillende installatiebedrijven bevestigt het beeld van toenemende aantallen cowboys. "Waar geld valt te verdienen komt er altijd veel 'lui' op af", aldus Thijs Jansen van Zoekomst. "Je ziet wel bepaalde kwaliteit die er ligt. Ik wil het niet prutswerk noemen, maar vooral met ouder werk is het verstandig om daar goed naar te kijken", aldus de installateur.

Ook Ahmed Nadir van Energy XL ziet veel cowboys. Daarom checkt hij altijd het werk dubbel van de freelance installateurs die hij inhuurt. "Ik heb ooit een installateur gehad, die had alle papieren in huis. Daarna zelf de installatie gecontroleerd, maar het was een ramp. Verkeerde aansluiting, niet rekening gehouden met de inductielussen. Van alles was er mis. Toen zelf alles opnieuw gedaan."

'Kies erkende installateur'

Het is daarom ook van belang om voor kwaliteit te kiezen, adviseert Rosmuller. "Denk na voor je je dak vol legt met panelen: ga voor een erkende installateur en goede panelen, anders krijg je later misschien problemen."

Maar hoe kies je dan voor een geschikte installateur? Bij Solvari uit Nieuwegein proberen ze consumenten aan goede installateurs te koppelen door mensen de mogelijkheid te geven recensies achter te laten. Eigenaar Dennis van den Bos ziet ook de opkomst van keurmerken, maar noemt dat ook een "commerciële business". "Als ik een installateur wil worden, kan ik mij registreren en heb ik een erkend keurmerk."

Verbetering in deze nog jonge sector is dus nodig vindt Van den Bos, en daar is de branche ook druk mee. Zowel bij branchevereniging Holland Solar als de Stichting Garantiefonds ZonZeker wordt veel gedaan om wetgeving te verbeteren. "Brandveiligheid is steeds belangrijker", ziet Wico Gerritsen van zonnepaneelleverancier SOLARWATT. Daarbij noemt hij de ontwikkeling van zogenoemd glas-glaspanelen, die volgens onderzoek veel brandveiliger zijn. "De panelen met folie eronder kunnen de lucht in vliegen en elders neerkomen, maar glas brandt niet. Dus bij glas-glas blijft alles tussen de twee glaslagen."

Zonnepanelen blijven gewild

Ondertussen blijft het wel glasruimen in Erichem. "We hadden het zeker liever ook niet gehad. Het is nu eenmaal zo, alles wat we vinden ruimen we op. De echte ramp is bij de buren gebeurd", aldus Menno Vermeulen.

Die buren, pompoenkwekerij De Terp, zijn nu druk bezig met de herbouw van hun bedrijf. "We kunnen over een paar weken weer draaien", hoopt Rinke Robbers. "Wij zijn volop bezig met de sloop, omgeving schoongemaakt. De verzekering helpt ons daar goed bij." De ervaring met de verspreiding van de glasstukjes heeft Rinke niet huiverig gemaakt. "We gaan zeker opnieuw zonnepanelen terugleggen."