Prijs van tabak alweer omhoog, maar heeft dat wel effect?

Per 1 april gaat de accijns op tabaksproducten omhoog. Een pakje met twintig sigaretten kost vanaf zaterdag gemiddeld 9 euro, een euro duurder dan eerst. En een pakje shag gaat van gemiddeld 14 naar 17 euro. Over een jaar komt daar nog eens eenzelfde stijging bovenop. Maar heeft zo'n prijsstijging eigenlijk wel zin?

Ja, zeggen de deskundigen. Al is het maar een beetje. Volgens Trimbos stopt voor elke 10 procent die een pakje sigaretten duurder wordt, 4 procent van de mensen met roken. Bij shag is het effect zelfs groter, daar laat 6 procent van de rokers de tabak liggen bij een prijsstijging van 10 procent.

"En voor jongeren en jongvolwassenen is dat effect dubbel zo groot", vertelt Marc Willemsen, hoofd tabaksdeskundige van het Trimbos. "Zij hebben minder geld, dus zij voelen de prijsstijging eerder. Voor mensen met meer geld is zo'n accijnsverhoging een relatief zwakke prikkel. Vanwege hun verslaving zullen ze het toch blijven kopen."

Rokers zijn tegen

Voor het grootste deel van de leden van het Hart van Nederland-panel is de accijnsverhoging een goed idee. 6 op de 10 is het in enige mate eens met een hogere tabaksprijs, blijkt uit representatief onderzoek onder meer dan 2400 landgenoten. 33 procent is het oneens, 7 procent heeft geen uitgesproken mening.

Niet heel opvallend is dat rokers een stuk kritischer zijn op de prijsverhoging ten opzichte van niet-rokers. 84 procent van de mensen die dagelijks rookt is tegen de extra euro per pakje. Onder ex-rokers is 27 procent tegen de nieuwe maatregel. Bij de panelleden die nog nooit een sigaret hebben aangeraakt is nog maar 17 procent solidair met de portemonnee van hun rokende medemens.

Rookvrije generatie

Jaarlijks sterven in ons land zo'n 20.000 mensen door roken, of door meeroken. Daarom streeft de overheid ernaar om in 2040 een rookvrije generatie te hebben. Geen enkele jongere die het in zijn hoofd haalt om een sigaret te roken, al is het maar omdat het een onbetaalbare luxe is geworden.

"We weten uit onderzoek dat 80 procent van alle rokers wil stoppen. Die mensen willen we zoveel mogelijk steunen om er nu ook echt mee op te houden", zegt staatssecretaris van Volksgezondheid Maarten van Ooijen hierover.

Enerzijds met de forse prijsverhogingen dit jaar en volgend jaar. Anderzijds met goede stophulp, minder verkooppunten en een verdere beperking van de plekken waar je mag roken, zodat mensen minder in de verleiding komen om weer te beginnen met roken, gaat hij verder.

Tabaksproducten mogen al niet meer verkocht worden in de horeca. Vanaf volgend jaar verdwijnen sigaretten en shag uit de schappen bij de supermarkt. Uiteindelijk is het de bedoeling dat tabak alleen nog maar bij speciaalzaken te halen valt.

Combinatie van maatregelen

Het verhogen van de tabaksprijzen blijft een van de voornaamste middelen die de overheid heeft om het roken tegen te gaan, aldus Willemsen. "Het is een van de peilers onder het antirookbeleid, je weet zeker dat het werkt." Maar het werkt het best in combinatie met andere maatregelen. "Je kunt campagnes inzetten, al moeten die wel spraakmakend zijn, en goed gefinancierd. Als je mensen écht weet aan te spreken, dan zie je dat het gaat werken."

Daarnaast helpt het om te zorgen dat sigaretten op minder plekken aangeboden (mogen) worden. "Als het product niet overal zichtbaar is, is het makkelijker voor jongeren om erbij weg te blijven. Daarnaast is het goed dat de overheid zich inzet tegen smaakstoffen, en om de verpakkingen minder aantrekkelijk te maken."