Om het stikstofprobleem in Nederland aan te pakken, moet er een hoop gebeuren. Dat blijkt uit berekeningen die het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) vandaag heeft gepubliceerd. Gedwongen uitkoop van boeren in de buurt van natuurgebieden is voor het demissionaire kabinet geen taboe meer. En dat gaat volgens het PBL vele miljarden euro's kosten. Op verzoek van de ministeries van Landbouw en Financiën heeft het PBL in kaart gebracht wat de effecten zullen zijn van twee scenario's voor de stikstofaanpak. In beide gevallen is geld uitgetrokken om boerenbedrijven uit te kopen die de meeste stikstof uitstoten in kwetsbare natuurgebieden. Desnoods moet dat via onteigening gebeuren. Het volgende kabinet moet hier uiteindelijk de knoop over doorhakken. Volgens betrokkenen worden de voorstellen straks ook besproken aan de formatietafel.Geen landjepik De plannen, die eerder op de dag waren uitgelekt, roepen hevige reacties op bij boeren en boerenorganisaties. LTO Nederland laat weten principieel tegen dwang te zijn. "Geen landjepik bij boeren!" LTO vindt dat al dat geld veel beter besteed kan worden door samen te werken met andere grote organisaties. De organisatie presenteerde eerder dit jaar het plan Duurzaam Evenwicht. Waarbij wordt ingezet op brede innovatie, vrijwillige verplaatsing en vrijwillige uitkoop. De activistische organisatie Farmers Defence Force laat bij monde van voorman Mark van den Oever weten dat ze niemand laten onteigenen. "Als de plannen serieus worden dan gaan we ons verzetten!", zegt Van den Oever.Zelf vergroenen Ad Baltus is een trotse melkveehouder, vierde generatie van een familiebedrijf. Hij melkt zo'n 130 koeien. Hij vindt de plannen voor het onteigenen van de boeren gekkigheid. Al die miljarden kunnen we wat hem betreft veel beter in de zorg steken. "Of investeer dat geld in de boeren, zodat die zélf kunnen vergroenen", legt hij uit aan Hart van Nederland. Volgens het PBL zijn de voorgestelde stikstofplannen ambitieus en is het uitvoeringstempo "ongekend hoog", omdat ze ook nog eens binnen tien jaar gerealiseerd moeten worden. Dit "terwijl de maatregelpakketten een beroep doen op beleidsinstrumenten die momenteel alleen op veel kleinere schaal worden toegepast", aldus het planbureau. "Ook wordt ingezet op maatregelen die nog ontwikkeld moeten worden."Hoge prijs Het PBL waarschuwt ook dat aan onteigening risico’s verbonden zijn. In de plannen wordt bij gedwongen opkoop een opslag van 30 procent op de reguliere marktwaarde betaald. Dat kan boeren ervan weerhouden mee te doen aan een vrijwillige regeling. "Ze weten immers dat ze bij onteigening een hogere prijs kunnen krijgen." Ook kan zo'n maatregel lokaal het draagvlak voor natuurbeleid aantasten." In het Noord-Hollandse Wijdenes praat Hart van Nederland tot slot met een biologische boer die 27 jaar geleden de overstap heeft gemaakt. Paul Wagenaar begrijpt de emoties en de woede die het mogelijke verplichte onteigenen oproept bij de boeren. Zelf heeft hij met 55 melkkoeien een bedrijf dat zo groen mogelijk werkt. Met een camping en de verhuur van appartementen kan hij zijn dagelijkse boterham verdienen.Race"Kijk, de melkprijs is in Nederland te laag. Dat lokt schaalvergroting uit. Ik begrijp dat heel goed, ik deed daar vroeger zelf ook aan mee. Maar ik wil dat niet meer. Want het is een verloren race", zegt hij."Er moet iets veranderen. De huidige landbouw is niet langer houdbaar. Maak met al die miljarden een integraal plan. Zorg er bijvoorbeeld ook voor dat de Nederlandse consument bewuster en anders gaat eten. Er kan zoveel met lokaal en biologisch. Da is beter voor het milieu, maar ook voor het dierenwelzijn."